سهیل چهره ای /
فروش کالا موضوعی مهم است. در واقع نتیجه تجمیع بسیاری از فرآیندها از تولید گرفته تا بسته‌بندی و بازاریابی همگی در فروش مشخص خواهد شد. اینکه آیا تمام تلاش‌ها درنهایت مورد پسند خریدار قرار گرفته باشد یا نه را فروش یا عدم فروش مشخص می‌کند. حتی نحوه قیمت‌گذاری را هم می‌توان از عوامل مهم برشمرد. باتوجه به حوزه فعالیت و تخصص‌های نشریه، قصد دارم تا کمی به موضوع بسته‌بندی و نقش آن در فروش و میزان اهمیتی که به خریدار و سلیقه او در این میان داده می‌شود بپردازم.
در دنیای رسانه‌ای شده امروز، گرایش‌ها و خواست‌های مشتریان بسیار متفاوت از دهه‌های گذشته است. اگر به مقالاتی که در دهه 80 یا 90 و یا حتی پیش از آن راجع به بسته‌بندی مراجعه کنید مهمترین نقش‌های بسته‌بندی را محافظت از کالا، جذابیت ظاهری و معرفی و فروش به مشتری عنوان می‌کردند. امروز اما مشتریان حتی در مورد ماده اولیه به کار رفته شده در بسته‌بندی نیز حساسیت دارند و آن را به عاملی برای تصمیم‌گیری در خرید کالاها تبدیل کرده‌اند. در سال 2021 تجارت الکترونیک خود شرایط جدیدی را به بسته‌بندی چه از لحاظ مواد اولیه و چه گرافیک تحمیل کرده است. حتی میزان سوختی را که می‌توان با استفاده از بسته‌بندی‌های سبک‌تر ذخیره کرد نیز محاسبه می‌شود. محیط زیست و حفاظت از آن بیشترین تاثیر را بر بسته‌بندی و آینده آن گذاشته و خواهد گذاشت. موضوعی بسیار مهم با سرفصل پایداری (Sustainability) که بسیاری از مباحث ازجمله بازیافت، کاهش مصرف مواد اولیه، استفاده از منابع تجدیدپذیر و… را در بر می گیرد، نه تنها بر انتخاب بسته‌بندی از طرف خریداران تاثیرگذار است بلکه بر خرید یا عدم خرید محصول نیز نقش ایفا می‌کند.
مصرف‌کننده امروز از تولیدکننده شفافیت می‌خواهد، نه تنها شفافیت درخصوص خود محصول بلکه بسته‌بندی و سرنوشت آن قبل و بعد از مصرف نیز به موضوعی بسیار مهم تبدیل شده است. نوع باز و بسته شدن بسته و راحتی آن اولویتی دیگر است. در این خصوص درب‌ها نقشی مهم ایفا می‌کنند. تجربه باز کردن بسته نخستین ارزیابی عملی خریدار از محصول شما و احترامی است که به او با طراحی جذاب بسته‌بندی گذاشته‌اید. در رسانه‌های اجتماعی و پلتفرم‌های فروش آنلاین، این تجربه به اشتراک نیز گذاشته می‌شود. امروز دیگر لیبل و یا گرافیک روی یک بسته تنها عامل تحریک مصرف‌کننده به خرید یا معرفی برند نیست. مصرف‌کننده سال 2021 انتظار ارایه اطلاعاتی بسیار دقیق از محتویات بسته و اینکه آیا مواد آلرژی‌زا و یا مضر برای سلامتی‌اش در آن وجود دارد یا خیر را دارد. الزامات قانونی بسیار سنگینی روز به روز بر لیبل بسته‌بندی‌ها اعمال می‌شود. گیاهخواران و یا وگن‌ها خود درخواست‌های جداگانه‌ای دارند. درخصوص بازیافت‌پذیری انواع مواد اولیه بسته‌بندی، گزینه‌ها و مقالات بسیاری وجود دارد البته بسیار متناقض اما درنهایت در اکثر نظرسنجی‌ها مصرف‌کنندگان به بازیافت‌پذیری بسته و علایمی که در این خصوص بر روی آن وجود دارد بینهایت حساسند و اغلب خواستار بسته‌های غیرپلاستیکی هستند.
پیش‌تر درخصوص فروش آنلاین و تاثیر آن بر بسته‌بندی گفتم. این نوع فروش خود الزامات و شرایط جدیدی را بر بسته‌بندی تحمیل کرده است ازجمله لجستیک معکوس. لجستیک معکوس فعالیتی است که بر روی بسته‌های مرجوعی اعمال می شود تا دوباره به دست تولیدکننده بازگردند. نبود بسته بندی مناسب و ساختاربندی و مواد اولیه متناسب، منجر به خسارت‌های بسیار زیاد و ضررهای مالی بسیار می‌شود. این موضوع جدای از مسئله سالم رسیدن بسته به مقصد و نزد خریدار است که آن هم خود موضوعی مهم است.
موضوعات بسیار دیگری نیز هستند که در این گفتار کوتاه نمی‌گنجد اما خلاصه اینکه بسته‌بندی دیگر یک استراتژی تدوین شده یک‌طرفه از جانب صاحبان برند و طراحان بسته‌بندی در قبال خریداران نیست- موضوعی که بسیار در ایران رایج است و مشتریان عملا چندان نقشی در نظرسنجی‌ها و تعیین استراتژی بسته‌بندی ندارند البته ایرانیان خواسته‌های کمتری نیز دارند که آن هم کم‌اطلاعاتی نسبت به اولویت‌های بسته‌بندی امروزی در میان سایر کشورهای پیشرفته جهان است- بلکه این خریداران هستند که با اولویت‌های خود برندها را مجبور به گام برداری در راستای نیازها و سلایقشان می‌کنند. ابزار تنبیهی آنان در صورت بی‌توجهی تولیدکنندگان نیز بسیار ساده است: نخریدن!
لازم به ذکر است آخرین، مهمترین و پرکاربردترین عنصر که می تواند اغلب موارد و دغدغه ها را پوشش دهد، همانا کاهش مصرف مواد اولیه است.
