تصور کردن برخی نوشیدنیها در قوطی سخت است. شاید فقط یک نوع بستهبندی باشد که بتوانیم بسیاری از آنها را درونش تصور کنیم: شیشه. میتوان این موضوع را بهطور ویژه برای آب هم در نظر گرفت. مهمترین آنها شاید Evian، Volvic یا Vittel باشد که مصرفکنندگان به سختی میتوانند آب محبوبشان را در بستهبندی غیر از PET تصور کنند. در حقیقت بسیار دشوار است که محصولاتی را در بستهبندیهای غیر از آنچه تا به حال بهعنوان مدیوم قطعی آن محصول دیده شده تصور کرد، مانند شراب در شیشه یا آب معدنی در PET.
با این وجود در واکنش به تغییر گرایشها در مصرفکنندگان و پیشرفتهای تکنولوژیکی، آیا میتوان تصور کرد که چیرگی این مواد بر این محصولات رو به پایان است؟ حقیقت ماجرا این است که ابزارهای بستهبندی برای این نوشیدنیها شروع به تغییر کردهاند: قوطیهای آلومینیومی با وجود اینکه هنوز درصد اندکی از چشمانداز بازار را به خود اختصاص دادهاند، اما آب و شراب درون قوطی شروع به تثبیت و معرفی خود در بازار کردهاند.
در حال حاضر برندهای Cano و Liquid Death در آبمعدنی، توانستهاند خود را در قوطی بین مصرفکنندگان جا بیاندازند. آیا آبجو که روزی در شیشه عرضه میشد، کلید پیدایش این گرایش جدید در بازار است؟ برخلاف آنهایی که نخستینبار در سال 1933 در قوطی بستهبندی شدند، آبجو قوطی در همه جا تبدیل به محصول فراگیر شده است. آیا میتوان این موضوع را در مورد آب نیز صادق دانست؟ آیا نمونههای قوطیشده این محصولات تبدیل به جریان غالب در این صنعت خواهند شد؟ اگر حقیقت اینچنین باشد چه پیامدهایی برای سایر صنایع دارد؟
در مورد برخی محصولات، مزه و رنگ موضوعی بسیار مهم در انتخاب مشتری است اما در مورد آب معیار مهم معدنی بودن و منبع تامین آب است که بر طعم آن تاثیر می گذارد و دیگر دخالت انسان در فرآیند تولید و بهطبع طعم نهایی محصول دخالتی ندارد.
اما سوالی که پیش میآید این است: آیا مادهای که نوشیدنی در آن بستهبندی میشود تاثیری بر طعم آن خواهد گذاشت؟
در آزمایشی غیرعلمی، همکاران من تستی را بر روی Malbec در نوع قوطی و بطری از بابت طعم انجام دادند. ما نتوانستیم هیچ تمایزی را بین طعم قوطی و بطری متوجه شویم. اما آزمایشی که یک گروه مشاوره با نام WIC research در طبق شرایط علمی انجام داد نیز همین نتایج را در پی داشت و پرسششوندگان تنها با درصد کمی بطری را ترجیح دادند.
اگرچه آزمایشهایی شبیه به این میتواند اساسا بر پایه سلیقههای فردی باشد اما در حقیقت چندین عامل علمی وجود دارد که نشان میدهد بستهبندی در قوطی میتواند کمکی به نگهداری طعم محتوای آن باشد. کدر بودن آلومینیوم ظاهرا میتواند محصول را از اکسیداسیون ناشی از نور آفتاب حفظ کند. عاملی که بسیار موثر در از دست دادن طعم به حساب میآید. از طرف دیگر به خاطر کیفیت و ویژگیهای شیمیایی، آلومینیوم زودتر از شیشه و PET سرد میشود و این بدین معنی است که در گرمای تابستان شما لذت بیشتری از نوشیدن آب Liguid Death به نسبت بطری Acqua Panna خواهید برد. باید این نکته را نیز در نظر داشت که نوشیدنیهایی که سن آنها در تعیین طعم تاثیرگذار است بهتر است به همان شکلی که در بطری بستهبندی میشوند در قوطی ریخته نشوند چراکه احتمالا قوطی در درازمدت تاثیر منفی بر طعم انها خواهد گذاشت.
در کنار تمام نتیجهگیریهای بالا، روشن است که اغلب مصرفکنندگان که مورد پرسش واقع شدند، نتوانستند اختلاف قابل بحثی را ابراز کنند.
امکانات طراحی
بر ما مشخص شد که تفاوت بسیار اندکی (اگر وجود داشته باشد) بین طعم قوطی و بطری وجود دارد. اما قوطی آلومینیومی تفاوت دیگری نیز دارد: جذابیت در قفسه.
هنگامی که در راهرو قفسههای نوشیدنی فروشگاه قدم میزنیم، تفاوت بین بطریها و قوطیها بسیار مشهود است. اغلب بطریها با لیبل یا لیبلهای اسلیو ساخته شده از کاغذ یا پلاستیک تزیین شدهاند در حالی که اغلب قوطیها به صورت چاپ مستقیم طراحی شدهاند که یا به صورت دیجیتال است یا فرآیندهای فیزیکی بیشتر.
Marvin Foreman، مدیر فروش Tonejet Limited معتقد است که قوطیها با دقت بیشتری نسبت به همتایان خود تولید میشوند و این بدین معناست که حداقل در موضوع چاپ دیجیتال، آنها میتوانند با دقت بیشتری چاپ شوند. قوطیها از دیسکها شکل میگیرند و تولید میشوند و از آنجایی که آلومینیوم نرم و قابل انعطاف است، Foreman میگوید که میتوان در هر زمان به قطر دلخواه و مشابه رسید. بهعنوان مثال در مادهای همچون شیشه، فرآیند تولید صنعتی اغلب شامل باد کردن شیشه ذوب شده میشود که جمع شدن در فرآیند سردکنی میتواند منجر به قطرهای ناهماهنگ شود.
این موضوع میتواند به وضوح باعث ایجاد مشکل در طی فرآیند چاپ دیجیتال شود. فرآیندی غیرتماسی که نیاز به هد چاپی دارد که از فاصلهای کاملا دقیق بر روی بطری چاپ میزند. برای کاهش ریسک برخورد، هدهای چاپی باید از سطح بطری به قدر کافی دور باشند که آن هم به طرز موثری به کاهش کیفیت چاپ منجر خواهد شد. فورمن میگوید تا آنجا که به موضوع کشیدگی مربوط میشود، PET ذاتا انعطافپذیر است و بسیار سخت است که بپذیریم بدون تغییر شکل سطح بیرونی بتواند از میان پرینتر عبور کند.
باز هم به گفته فورمن، چاپ مستقیم بر روی قوطی نوشیدنی، مباحث خاص خود را دارد. اغلب قوطیها اغلب با یک روکش Teflon براق شدهاند که این موضوع کار را برای چسبندگی مرکب دشوار میکند. علاوه بر روکشزنی، قوطیها اغلب با فیبرها، ذرات ریز، غبار و روغن آلوده شدهاند. فورمن میگوید که این مسایل شرکتهایی همچون Tonejet را بر آن داشته تا رو به چاپ بر روی سطحی بسیار سخت بیاورد.
مدیریت منابع
به این ترتیب، قوطیهای ما اکنون میتوانند تولید، طراحی و مصرف شوند اما موضوع پایان چرخه زندگی چه میشود و اینکه آلومینیوم در بحث پایداری در بستهبندی دارای چه جایگاهی است؟
بالاتر از همه اینها. صنعت آلومینیوم دارای نرخ بازیافتی عالی همچون 5/74 درصد در اتحادیه اروپاست. به گزارش European Aluminium تا سال 2030 احتمالا این بستهبندی با شرط 60درصد، میتواند در صدر لیست اقتصاد دایرهای بسته بندی قرار گیرد. David Van Heuverswyn مدیر ECCE مدعی است که 60 روز طول میکشد تا قوطی آلومینیومی از جمعآوری به کلاف تمام بازیافت شده آلومینیوم برای تولید دوباره قوطی برسد. مانند شیشه و برخلاف PET، آلومینیوم محصولی پایدار است که یعنی میتوان آن را به دفعات نامحدود بدون اینکه ویژگیهایش از بین برود، بازیافت کرد. با وجود کیفیت بالای آلومینیوم در بحث قابلیت بازیافت، مانند سایر محصولات، این ماده اولیه نیز نقاط منفی خود را هنگامی که صحبت از پایداری کامل به میان آید دارد.
آلومینیوم دارای نرخ بازیافتی قابل توجه است اما افزایش تقاضا برای قوطیهای آلومینیومی در بستهبندی آب ممکن است منجر به افزایش تولید از مواد آلومینیوم خام شود فرآیندی که به گفته European Aluminum احتمالا 95درصد انرژی بیشتری را به نسبت فرآیند بازیافت همان ماده اولیه مصرف خواهد کرد. حتی اگر ما بتوانیم 100درصد قوطیهای بازار را بازیافت کنیم، باز هم درخواست بازار بیشتر خواهد بود که به همین میزان نیاز به استفاده از آلومینیوم خام افزایش خواهد یافت.
پنهان نیست که این فرآیند- استخراج و تبدیل سنگ معدن بوکسیت به آلومینیوم- آسیبهای بسیاری به محیطزیست از طریق آلودگی آب، جنگلزدایی و انتشار گازهای گلخانهای دارد خواهد شد، چنانچه غیرمسوولانه انجام شود.
روشن است که صنعت در معنای عام باید مشوق فعالیتهای پایدار باشد چنانچه بخواهد تغییر جهتی در انتخاب نوع بستهبندی را در نظر گیرد. انستیتو بینالمللی آلومینیوم چندین راهکار را در این خصوص پیشنهاد میدهد که شامل محافظت از محیطزیست، ساخت استخرهای ذخیره و ساختارهای کنترل زهکشی و مدیریت گوناگونی زیستی میشود. جمعآوری و جداسازی قوطیهای استفاده شده نیاز به تاییدیه بعدی دارد تا بهترین بازیافت قوطی به قوطی را بتوان انجام داد.
رشد قوطیهای آلومینیومی برای محصولاتی همچون آب بیمشکل هم نیست: خلاقیتی است که نیاز به ایجاد تغییر در حقایق تجاری بازار دارد. با وجود افزایش حضور آلومینیوم در این حوزه، کماکان بازار در تصرف شیشه و PET قرار داد و این ماده تا زمانی که به حداکثر پتانسیل خود برسد، تاثیرات خود را بر رفتارهای پایداری، طراحی و مزه خواهد گذاشت.