احمد نصرالله زاده: دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
سید مهدی جعفری: دانشیار گروه صنایع غذایی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
احسان اکبری: دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
چكيده
پسته یکی از محصولات راهبردی ایران است که در بین محصولات کشاورزی بیشترین ارزآوری را برای کشور دارد و سهم قابل توجّهی از صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است؛ اما از جنبه تبلیغی و استفاده از فنّاوریهای روز دنیا در امر بسته بندی و صادرات، به این محصول کمتر توجّه شده است. کاهش سهم ایران از صادرات جهانی این محصول در سالهای اخیر، نیاز به مديريت در زمینه بازاريابي و بسته بندی و استفاده از روشهای نوین بسته بندی، این محصول را بیشتر نمایان میسازد. بنابراین در این مقاله، سعی شده ضمن بیان کلیاتی در مورد پسته و میزان تولیدات و صادرات این محصول در 10 سال گذشته به معرفی سامانههای بسته بندی پسته در داخل و خارج کشور پرداخته شده و علاوه بر این فنّاوریهای نوین در بسته بندی پسته مورد بررسی قرار گرفته است.
واژه هاي كليدي
پسته، نقش بستهبندی، راهکارها، صادرات و واردات.
1- مقدمه
پسته، گیاهی است نیمه گرمسیری از خانواده آناکاردیاسه[4] و جنس پيستاسيا[5] که با شهرت بینظیر خود، نام سرزمین ما را در اقصی نقاط دنیا بر زبانها جاری میسازد]1 و2[ و در میان همه اقلام خشکبار، به سلطان مغزها شهرت دارد. پسته ایران يكي از بهترين پسته هاي دنيا از نظر مزه، طعم و بو است و خشكباري خوشمزه و بسيار مطبوعی در بين مردم کشورهای مختلف به ویژه در اكثر كشورهاي غني و ثروتمند دنيا با ارزش تغذيهای بسيار عالی محسوب میشود. در حقيقت محصول پسته علاوه بر ارزش اقتصادي، مزه مطبوع و مصرف خانگي، به عنوان يك محصول تجاري نيز به حساب ميآيد]3[. بر اساس آمار سازمان خواربار و کشاورزی(فائو 2012)، ايران بزرگترين کشور توليدکننده و صادرکننده پسته در جهان میباشد و اين محصول پس از فرش، دومين کالای صادراتی غيرنفتی کشورمان را تشکيل میدهد. به عبارت ديگر، صادرات و درآمد ارزي پسته كه يكي از اقلام عمده صادراتي و از مهمترين عناوين صادرات كشاورزي است. قسمت اعظم صادارت غير نفتي را تشكيل ميدهد .كيفيت پسته ايران در دنيا بر هيچ كس پوشیده نیست؛ اما عليرغم اين مشخصه بسيار مهم، سهم بازار پسته ايران به طور نسبي در حال كاهش است چون از یک سو در سالهاي اخیر بازار پسته ايران شاهد به ميدان آمدن يك رقيب جدّي يعني ايالات متحده بوده است که به دليل قدرت بازاريابی آن، سهم اين كشور از بازار پسته رو به افزايش است و از سوی ديگر در ايران به كيفيت الزامي و كيفيت جذّاب توجّه نميشود. عدم رعايت كيفيت الزامي يعني صادرات انواع نامرغوب پسته و يا مخلوطي از انواع مرغوب و نامرغوب، باعث كاهش رضايت مصرفكننده شده و عدم توجّه به کیفیت جذّاب يعني عرضه محصول در بستهبنديهاي نامناسب و فقدان راهکارهاي بازاريابي اثربخش، پسته ايران را با كاهش نسبي سهم بازار جهاني مواجه كرده است]4[. غفلت از رقيباني كه براي پيشبرد اهداف خود چاره را در برنامهريزي، افزايش كيفيت محصولات خود، ايجاد انسجام در فرآيند توليد تا عرضه، سرمایهگذاریهای کلان در بخش بستهبندی و بازاریابی و تحقیقات گسترده بر روی فرهنگ و سلایق کشورهای واردکننده کالاهای خود ديدهاند، ميتواند آينده پسته ایران را نيز همانند فرش به مخاطره اندازد. لذا با توجّه به اهميت صادرات محصول پسته براي ايران و افزايش سهم رقبا، قبل از آن كه درصد بالايي از سهم خود را در بازار جهاني از دست بدهد، بايد براي صادرات آن برنامهريزي دقیق و كافي انجام گیرد. در اين تحقیق، سعي شده است با بررسي وضعيت موجود پسته ايران، از جهات مختلف و همچنين تحقيق در زمينه مشكلات صادرات پسته ايران، تصويري از وضعيت پسته ايران به نمايش گذاشته شود كه هدف از انجام آن، ارتقاء سهم صادرات پسته ايران است.
