با توجه به اينكه مدت زمان بين برداشت تا مصرف توت‌فرنگی بسيار كوتاه است، بنابراين كاربرد قارچ‌كش‌ها براي كنترل بيماری‌ها و حفظ كيفيت آن بايد با دقت بيشتري صورت گيرد تا هيچ بقاياي شيميايي مضري در آن باقي نماند. به همین جهت تقاضا برای مصرف محصولات ارگانیک و محصولاتی که تحت تیمار با ترکیبات شیمیایی قرار نگرفته باشند روز به روز در حال افزایش است. یکی از این روش‌ها کاربرد بسته‌بندی با «اتمسفر تعديل يافته»(MAP) است.

 

بسته بندی, بسته بندی توت فرنگی, محصولات ارگانیک, اتمسفر تعديل يافته, MAP, پوشش پليمري, ظروف بسته‌بندی نانوکمپوزیتی پلی‌اتیلنی, پوشش‌های خوراکی کیتوزان,

MAPروشي است که در آن محصول در پوشش پليمري قرار داده می‌شود تا سطوح اتمسفر داخل بسته و میزان گازهاي CO2 , O2 تغيير کند. هدف از MAP عبارت است از کاهش سرعت تنفس محصول که به‌طور موفقيت‌آميزي با کاهش سطح O2 تا حد 5-2% و استفاده از انبار سرد انجام می‌شود. MAP نگهداري رطوبت را نيز بهبود بخشیده و به علاوه بسته‌بندي باعث ايزوله کردن محصول از محيط خارجي شده و به حفظ محصول در شرايط غيراستريل کمک می‌نماید. این روش تماس محصول را با پاتوژن‌ها و آلوده‌کننده‌ها نیز کاهش می‌دهد.

افزایش ماندگاری محصول ارتباط مستقیمی با نوع پوشش بسته داشته و بر همین اساس از بين سه پوشش استفاده شده براي MAP در توت‌فرنگی، پلي‌اتيلن بیشترین تاثیر را در جلوگیری از کاهش وزن محصول در مقایسه با PVC و پلي‌پروپيلن دارد. همچنین از بين سه پوشش فوق، بيشترين فعاليت قارچی (بوتريتيس) در پوشش پروپيلن مشاهده شده است. کاربرد ظروف بسته‌بندی نانوکمپوزیتی پلی‌اتیلنی یا پلی‌پروپیلنی حاوی ذرات نانو نقره، نانوکائولن و نانو تیتانیوم نیز تاثیر قابل توجهی در حفظ کیفیت و ماندگاری توت‌فرنگی دارد. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که ترکیب گازی مناسب داخل بسته‌های توت‌فرنگی شامل 15-5 درصد CO2و 5-2 درصد O2 است.

در برخی محصولات مقادير CO2 بالاتر از 20-15 است می‌تواند باعث صدمه به برخي از محصولات شود، اما براي آن دسته از محصولاتي که توانايي تحمل CO2 بالاتر از 10درصد را دارند، افزايش CO2 می‌تواند باعث جلوگيري از رشد باکتري‌ها و قارچ‌ها نیز گردد. بسياري از ميوه‌ها بطور نسبي به افزايش CO2 مقاوم‌اند. در توت‌فرنگی و بلوبري و برخي ديگر از ميوه‌ها می‌توان از مزاياي افزايش CO2 که باعث کاهش فعاليت قارچ‌ها و همچنين افزايش سفتي ميوه می‌شود استفاده کرد.

امروزه براي جلوگيري از اثرات نامطلوب MAP (مانند تخميری که در اثر کاهش اکسيژن رخ می‌دهد) افزايش اکسيژن به بالاتر از درصد پيشنهاد شده است. افزايش درصد O2، به‌عنوان يک انتخاب ديگر براي جايگزيني آفت‌کش‌ها در جهت کنترل فساد به خوبي می‌تواند به‌عنوان يک روش مناسب حتي بهتر از روش‌های قديمي کنترل اتمسفر در حفظ ماندگاری میوه توت‌فرنگی عمل کند. علاوه بر کیسه‌های پلیمری سینی‌های PET نیز برای نگهداری توت‌فرنگی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

به جز کاربرد بسته‌بندی با اتمسفر تعدیل یافته (MAP)، روش‌های دیگری نیز به‌صورت تلفیقی با آن و البته پیش از بسته‌بندی به کار برده می‌شوند. از آن جمله می‌توان به کاربرد امواج ماورای بنفش با دز kJm-2 1/4، استفاده از پوشش‌های خوراکی (کیتوزان، آلوئه‌ورا، CMC و…) همچنین تیمار گرمایی ملایم (مثلا تیمارهای هوای گرم C° 45 به مدت 1تا 3 ساعت) اشاره کرد. این روش‌ها به‌طور موفقیت‌آمیزی باعث جلوگیری از پوسیدگی این محصول شده و ضمنا با باقی نگذاشتن هیچ‌گونه بقایا روی محصول، کاملا ایمن و بهداشتی نیز هستند.

پوشش‌های خوراکی کیتوزان و آلوئه‌ورا اثرات ضدمیکروبی دارند و افزون بر این با ایجاد لایه نازک روی محصول؛ تنفس، تبخیر و تعرق را نیز کنترل کرده و کاهش می‌دهند. گاهی همراه با این پوشش‌ها از اسانس‌های گیاهی که اثرات ضدمیکروبی دارند نیز استفاده می‌شود اما بوی اسانس، عطر توت‌فرنگی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یکی از عوامل نشان‌دهنده کیفیت و بازارپسندی توت‌فرنگی رایحه و عطر منحصربه‌فرد آن است و به همین منظور مصرف‌کننده تمایل به خوردن محصول با عطر واقعی خود را دارد و بنابراین عرضه محصول توت‌فرنگی تیمار شده با اسانس‌های آویشن، زیره و دارچین و… با اینکه از فساد زودهنگام آن جلوگیری می‌کند ممکن است موجب کاهش بازارپسندی و پذیرش مصرف‌کننده شود.

 تیمار گرمایی و امواج ماورای بنفش با از بین بردن میکروارگانیسم‌های سطحی محصول، سیستم‌های دفاع آنتی‌اکسیدانی میوه را نیز فعال کرده و از این طریق ماندگاری آن را افزایش می‌دهند. کاربرد آب گرم باعث افزایش مقاومت میوه به فساد قارچی می‌شود ولی در عین حال باعث صدمات خارجی نیز شده که مقبولیت میوه را از نظر تجاری کاهش می‌دهد. در حالی‌که کاربرد هوای گرم تاثیری روی ظاهر میوه نداشته و ضمن افزایش مقاومت میوه در برابر پوسیدگی باعث حفظ سفتی آن نیز می‌گردد.

درنهايت میزان خرید و تکرار آن توسط مصرف‌کننده نشان‌دهنده موفقيت در امر عرضه توت‌فرنگی به بازار و رضایت مشتری می‌باشد. اين بدان معني است که کليه عوامل دست‌اندرکار برداشت، بسته‌بندي، حمل‌ونقل و غيره بايد به بهترين نحو اين محصول را به‌دست مصرف‌کننده رسانده و کسب رضايت مصرف‌کننده تنها راه ادامه و موفقيت اين محصول با ارزش است. از آنجايي که مصرف‌کننده، توت‌فرنگی‌اي را می‌پسندد که در خرده‌فروشي‌ها از کيفيت ظاهري خوبي برخوردار باشد، ضروري است که دست‌اندرکاران اين محصول (توليدکننده، صادرکننده، حمل‌ونقل کننده و توزيع‌کننده) در حفظ کيفيت و کاهش فساد محصول که تاثیر بسیاری بر کیفیت ظاهری آن دارد تلاش کافي مبذول دارند.