همزمان با اینکه چشم انتظار نمایشگاه اینترپک 2023 هستیم، موقعیتی است که برنامه و دستورالعمل نوآوری را برای سال آینده و سال‌های بعد مورد توجه قرار دهیم. Victoria Hattersley گفت‌وگویی با Patrick Poitevin، دانشمند ارشد و سابق Mondelez International و موسس Advisory 4 Pack داشته تا دیدگاه‌های او را راجع به اینکه به کجا می‌رویم و چه اتفاقات بزرگی در راه است را بشنویم.
همه ما می‌توانیم بر این نکته هم‌نظر باشیم که مهمترین خلاقیت‌ها در امروز صنعت بسته‌بندی آنهایی هستند که بر پایه نگرش پایداری استوار شده‌اند. برخی از آنها را که شاهد بوده‌ایم در حوزه کاغذ، فناوری‌های دیجیتال و بسته‌‌های قابل پر کردن مجد اتفاق افتاده‌اند البته این‌ها کل موارد نبوده‌اند. ما همچنین در این مقاله به موانع جذب و چگونگی رفع آنها توسط صنعت خواهیم پرداخت.
جایگزین کاغذ
یکی از بخش‌هایی که در سال گذشته سروصدای زیادی از آن شنیدیم، جایگزین‌های کاغذی برای پلاستیک‌ها بود. با نگاهی کوتاه به فینالیست های سال 2022 مسابقه پایداری، به چند مورد از این نوع ماده اولیه برمی‌خوریم: بطری کاغذی Paboco، بسته‌بندی کاغذی تولید شده از برگ‌های خزان شده درخت از شرکت اوکراینی Re-Leaf و درب پیچی کاغذی از شرکت Blue Ocean Closnres.
در سال‌های آینده می‌توانیم انتظار دیدن پیشرفت‌های دیگری در بخش محصولات پایه فیبر با هدف افزایش کاربردهای موجود را داشته باشیم. در ادامه پیشرفت‌های Paboco، راهکار بطری کاغذی Pupex که در همکاری با Stora Enso تولید شد، به سمت تجاری شدن پیش می‌رود پس از اینکه مشخص شد برای تولید بطری‌های کاغذی بسته‌بندی کچاپ برند Kraft Heinz انتخاب شده است.
بهبود نفوذناپذیری بسته‌بندی‌های کاغذی نیز همواره در حال پیشرفت بوده است. به عنوان مثال شرکت‌های بسیاری از جمله Kotkamills، DSM و Kemira، در حال کار بر روی به‌کارگیری روکش‌های انتشاری یا پاششی dispersion برای جایگزینی روکش‌های پایه پلیمری در مواد نفوذناپذیر بسته‌بندی‌های کاغذی هستند.
James Harmer درخصوص کاربردهای کاغذ در سایر بخش‌ها اشاره‌هایی می‌کند… «ما از جانشین‌های کاغذ هیجان‌زده هستیم. راهکارهای جدید در بخش بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر به مراتب بهتر شده‌اند و جایگزین‌های تکنیکی مواد پایه کاغذی در دنیای اسنک‌ها و شیرینی‌جات در حال ظهور هستند.»
Patrick Poitevin در این خصوص چنین می‌گوید: «با کاغذ، شما باید چرخه توزیع را تحت نظر داشته باشید جایی که چوب را از آنجا تامین می‌کنید و اینکه چه مدت باید در مسیر باشد. البته جایگزینی بطری‌های پلاستیکی با کاغذ ایده‌آل است اما تا زمانی که بطری‌ها کاملا قابل بازیافت باشند چراکه دغدغه و مهمترین موضوع همین است بدون توجه به اینکه ماده اولیه چیست. حتی با بطری‌های کاغذی، باقی‌مانده لایه‌های آلومینیومی یا پلاستیکی تا زمانی که بتوان آنها را جایگزین کرد وجود خواهند داشت.
تشویق فرآیند پایدار تولید غذا
تعداد زیادی از شرکت‌های کوچک در بخش‌های بکر فعالیت می‌کنند که یکی از آنها جایگزین‌های سه‌بعدی گوشت و مرغ تولید می‌کنند. Patrick می‌گوید که امسال شرکت Redefine Meat، تولیدکننده محصولات گوشتی پایه گیاهی با چاپ سه‌بعدی، سرمایه‌گذاری 135میلیون دلاری را در هلند انجام داده است. وی می‌گوید: غذاهای تولیدشده با چاپ سه‌بعدی، بخشی مهم هستند چراکه صنایع گوشت و مرغ به طرز مشهوری ناپایدار شده‌اند. اما بسته‌بندی باید خود را با این جریان هماهنگ کند. بسته‌بندی‌های این نوع از محصولات نه‌تنها نیاز به مقاومت در برابر رطوبت، چربی، نور و … دارند بلکه باید محصول را از لحاظ دیداری در مقایسه با گوشت یا ماهی واقعی که جایگزین شده‌اند جذاب نشان دهند. به خاطر این موضوع، مصرف‌کننده نیاز دارد تا محصول را ببیند و در حال حاضر برخی از انواع پلاستیک‌های منعطف تنها امکان هستند. البته کاغذ می‌تواند نیمه‌شفاف باشد اما نه کاملا شفاف. اگر در آینده بتوان کاغذی کاملا شفاف تولید کرد که مصرف‌کننده بتواند از پشت آن محصول را کاملا ببیند، می‌توان چنین اختراعی را انقلابی نامید.
تحول در بسته‌بندی دیجیتال
بخش دیگری که می‌توان در آن پیشرفت‌های جدی را در آینده پیش‌بینی کرد، بخش فناوری‌های دیجیتال است. پیشرفت در VR، AR و مسایل مشابه ممکن است آهسته بوده باشد و حتی گاهی آن را به عنوان حقه در نظر گرفته باشند، اما صنعت شاید در حال شروع به درک مزایای واقعی و عملی آنها در زمینه شفافیت و به اشتراک‌گذاری اطلاعات در چرخه تامین است.
Patrick می‌گوید: با چاپ دیجیتال، وضوح و قیمت بهبود پیدا کرده اند اما تنها توسط کانورترها مورد استفاده قرار می‌گیرند. این فناوری در حال حاضر در جایی که مزیت اصلی وجود دارد به کار گرفته می‌شود جاهایی همچون استفاده داخلی در مکان صاحبان برند یا خرده‌فروشان. مثال Toblerone شاید گویا باشد که باتوجه به درج زبان‌های مختلف احتمالا نیاز به 50 یا 60 SKU متفاوت داشته باشد.
چنانچه صاحبان برند یا تولیدکنندگان خودشان از چاپ دیجیتال درون مجموعه‌هایشان بهره بگیرند، می‌توانند به مرور زمان در فضا و زمان صرفه‌جویی کنند.
اگر به AR و VR نگاه کنید، پیشرفت‌ها و تغییرات اندکی را در سال‌های اخیر مشاهده می‌کنید. امروز مصرف‌کنندگان نیاز به راه‌های آسان برای ارتباط‌گیری با اطلاعات مندرج بر روی محصول دارند. من امیدوارم در آینده محصول بتواند هنگام فعال‌سازی با خریدار حرف بزند و او بتواند به صورت خودکار تمام اطلاعات درخصوص مواد تشکیل‌دهنده محصول و اینکه پس از مصرف چه رفتاری با بسته‌بندی داشته باشد را دریافت کند.
همه ما درخصوص اینترنت اشیا (IOT) شنیده‌ایم اما اینترنت بسته‌بندی موضوعی است که به‌طور قطع در سال‌های آینده از آن بیشتر خواهیم شنید. اینترنت محیطی اشیا (Ambient IOT) – جایی که حسگرها و پردازنده‌ها می‌توانند در دستگاه‌ها و ابزارهای روزمره تلفیق شوند و محیط می‌تواند با نیازهای کاربر سازگار شود- نوید چیزهای جدید را می‌دهد.
James Harmer در ادامه مثال‌هایی از ارایه‌دهنده خدمات IOT، Wiliot، می‌آورد که در آن پیکسل‌های بهبود یافته Cloud و IOT به شما می‌گوید که چه چیزی کجا قرار دارد، چه کسی از آنها استفاده می‌کند، دمای محیطی آنها چقدر است، آیا احتیاج به جایگزینی دارند و همین‌طور بسیاری از اطلاعات دیگر. پیکسل چیپی است که به بسته متصل شده و می‌تواند عملیات انجام دهد مانند یک کامپیوتر کوچک.
Harmer می‌گوید: من بسیار راجع به چشم‌انداز IOT محیطی خوشبین هستم. کاربرد آن در بسته‌بندی بی‌نظیر خواهد بود. این موضوع پتانسیل برای اتصال میلیون‌ها بسته به یکدیگر را دارد و اینکه به کمک امواج رادیویی، خود را شارژ کنند. تمرکز بزرگ در 2023، بر این خواهد بود که چگونه می‌توانیم از امکانات اینترنت اشیا برای بسته‌بندی استفاده کنیم؛ چگونه می‌توان از آن برای ردیابی در چرخه تامین استفاده کرد تا بدانیم کالاها از کجا آمده‌اند و به کجا می‌روند؟
بازگشت بازگشت‌پذیرها
منصفانه است اگر بگوییم یکی از بخش‌هایی که به تازگی کمی کشش را از دست داده- و همه‌گیری کووید ممکن است تا حدی در این موضوع دخیل باشد- بسته‌بندی‌های قابل استفاده مجدد و قابل بازگشت بوده است.البته این تلاطم قادر است برگشت‌پذیر باشد که می‌تواند ناشی از نوع دیگری از رویکرد استفاده مجدد باشد، چابک‌تر با تمرکز بیشتر بر مناطق محلی.
Harmer می‌گوید: تعداد زیادی از شهرهای مستقل و مناطق شهری در حال تلاش برای حرکت به سمت بسته‌بندی‌های قابل استفاده مجدد هستند. بنابراین در حالی که چیزی شبیه به چرخه گردشی (Loop) کند شده است، به نظر می‌رسد که تعدادی از شاخه‌های کوچکتر و مشابه ایجاد کرده است که ممکن است شانس واقعی‌تر برای موفقیت داشته باشد. بازگشت بازگشت‌پذیرها احتمالا موضوعی خواهد بود که در سال‌های آینده شاهد آن خواهیم بود.
به عنوان مثال استارتاپ لندنی بانام Again، صحبت از 2.55 میلیون پوند برای خلق زیرساخت‌های چرخه تامین کرده که به بسته‌بندی اجازه می‌دهد تا دوباره پر شود و مورد استفاده قرار گیرد. سرمایه‌گذاری در حال تامین مالی یک طرح آزمایشی در لندن با گروه‌هایی همچون Budweiser، Diageo، Biffa، Greene King و استادیوم امارات باشگاه آرسنال است. شرکت از فناوری اتوماسیون، رباتیک و نرم‌افزاری جدید استفاده می‌کند تا شبکه غیرمتمرکز تاسیسات تمیزکاری میکروخودکار را برپا کند. این مدل بر پایه شراکت با چرخه ارزش FMCG- برندها، خرده‌فروشی‌ها و پلتفورم‌های بسته‌بندی قابل استفاده مجدد و شرکت‌های مدیریت ضایعات بنا شده است.
سرنوشت‌ساز یا نه؟
از کدام یک از بخش‌های یادشده بالا- چنانچه وجود داشته باشد- یا سایر بخش‌های مرتبط با پایداری می‌توان انتظار خلاقیت‌هایی داشت که بتوان با آنها بازی را عوض کرد؟ نخستین نکته برای یادآوری این است که ما هنوز موانعی بر سر راه اغلب دستاوردهای موجود در بازار داریم که به گفته Patrick بزرگترین آنها هزینه است. به اعتقاد او، مهمترین چیزی که مورد نیاز است، سرمایه‌گذاری از طرف دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ است.
در شرکت‌های بزرگ و چندملیتی هنگامی که نوآوری را پیشنهاد و ارایه می‌کنید و همه چیز به هزینه‌ها ختم می‌شود و میزان ریسک‌پذیری پروژه. این پروژه چه آورده‌ای برای من خواهد داشت؟ شرکت‌های بزرگتر در استارتاپ‌های خلاقانه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کنند که بعدا بتواند برایشان ثمربخش باشد و در واقع حکم برنده- برنده داشته باشد. در حال حاضر مراکز آکادمیک نمی‌دانند که صنعت چه می‌خواهد و صنعت نیز از آنچه که مراکز آکادمیک در حال کار بر روی آنها هستند بی‌اطلاعند پس ما در اینجا نیاز به گفت‌وگو داریم. چیزی که خوشبختانه در سال‌های اخیر بهبود یافته است.
این یک پارادوکس استارتاپی است. این شرکت‌های جدیدی که بیشترین تمایل به انجام ریسک را دارند، در مجموع کسانی هستند که کمترین توانایی را در این زمینه دارند زیرا بودجه به سادگی تامین نخواهد شد. این موضوعی است که نیاز به تغییر دارد.
موضوع دومی که نیاز به توجه دارد عبارت «سرنوشت‌ساز یا تاثیرگذار» است چراکه خود این عبارت به نوعی نام‌گذاری اشتباه است. ما داستان‌های مختلفی را راجع به پیشرفت‌ها در زمینه‌های گوناگون شنیده‌ایم از کاغذهای ضدنفود گرفته تا فناوری‌های بازیافت، بایوپلاستیک‌ها و… اما هنگامی که صحبت از خلاقیت می‌شود، چیزی که بیشتر می‌بینیم تکامل تدریجی روندهای موجود است. Patrick می‌گوید: آنچه که از نظر من تغییردهنده بازی است، در واقع تغییری 180درجه‌ای است. مثلا ماده اولیه‌ای که کاملا قابل بازیافت است. شرکت‌های بسیاری ادعای تولید مواداولیه 100درصد قابل بازیافت را کرده‌اند اما در حقیقت این گونه نبوده است. من همیشه کاغذهای روکش شده PVDC را مثال می‌زنم یا روکش‌های UVH: در حالی که بسته‌بندی‌های تولیدشده از این مواد ممکن است قابل بازیافت به حساب آیند اما کماکان مواداولیه سمی از خود بر جای می‌گذارند. هنوز به آن مرحله نرسیده‌ایم اما من معتقدم که بازیافت صددرصدی، به‌ویژه در بخش منعطف‌ها، ممکن است حقیقتی باشد که در پنج سال آینده به حقیقت بپیوندد. در حال حاضر ما شاهد اصلاحاتی در فرآیندهای موجود فعلی هستیم.
این بدان معنا نیست که این تغییرات کوچک و تدریجی به خودی خود مهم نیستند زیرا همه آنها ما را در مسیر درست قرار می‌دهند. ما راه درازی را پیموده‌ایم و دلایل زیادی برای خوش‌بینی وجود دارد.