ماده شیمیایی PFAS درون بستهبندی باعث ایجاد نفوذناپذیری نسبت به چربی و آب میشود اما در طبیعت و محیطزیست عمر زیادی دارند و باید با مواد مطمئنتری جایگزین شوند. مواد شیمیایی خطرناک که تا بینهایت در اکوسیستم باقی میمانند دیگر جایی در چرخه اقتصادی نخواهند داشت. مالکین نامهای تجاری که از مواداولیه بستهبندیای استفاده میکنند که دارای Per-and Polyfluoroalkyl (PFAS) هستند باید به دنبال جایگزینهای بهتری باشند که سلامت و ایمنی مصرفکنندگان و طبیعت را تامین کند.
سطوح PFAS در سالهای اخیر انتقادات زیادی را از جانب فعالان محیطزیست و رسانهها برانگیختهاند. میدانید که این مواد چه هستند و اینکه آیا در بستهبندی محصولاتی که میفروشید وجود دارند یا خیر؟ PFAS خانواده بزرگی از مواد شیمیایی هستند که ساختار مشابهی دارند. ترکیب آنها بر پایه کربن و پیوند فلورین است که به صورتی پایدار و برای مدتی نامحدود در طبیعت باقی میمانند. این مواد شیمیایی در حجم گسترده برای کاربردهای صنعتی و تجاری شامل فومهای آتش خاموشکن، محصولات تفلون و پارچههای ضدآب و روغن و لکه مورد استفاده قرار میگیرند.
PFAS همچنین به صورت فراگیر در بستهبندی موادغذایی مورد استفاده قرار میگیرند با هدف ایجاد مقاومت در برابر آب و چربی. تحقیقی که در سال 2017 منتشر شد به شایعاتی پرداخت مبنی بر استفاده از موادشیمیایی دارای فلورین در لفافهای دسر و نان، ساندویچ و برگر و بستهبندیهای کاغذ مقوایی برای مواد غذایی. همچنین در گزارش دیگر منتشره از طرف مرکز سلامت محیطزیست، بر این نکته تاکید شد که در تمام پاکتهای پاپکورنهای مایکروویوی و ظرف قالبگیری فیبری برای ارایه غذا، از PFAS استفاده شده است.
PFAS کامل بر پایه چرخه 8 اتم کربن مانند PFOA و PFOS بنا شده که به آن C8 نیز میگویند و برای دههها مورد استفاده قرار میگرفت. این ماده حامل امراضی همچون کلسترول بالا، کولیت زخمی، بیماری تیروئید، سرطان بیضه، سرطان کلیه و مشکلات بارداری همچون پرفشاری خون و پرهاکلامپسی شناسایی شده است. این مواد شیمیایی خاص دیگر در امریکا تولید نمیشوند. با این وجود از آنجایی که پیوند کربن- فلورین بسیار سخت و پایدار است و تا سالها در طبیعت باقی میماند، بنابراین مردم کماکان به خوردن آنها از طریق آب آشامیدنی و سایر منابع ادامه میدهند!
هنگامی که C8 PFAS مردود و تولید آن متوقف شد، تولیدکنندگان مواد شیمیایی و کالا به دنبال جایگزینی برای آن با همان ویژگیها گشتند، به ویژه برای مقاومت و نفوذناپذیری در برابر آب، چربی و لکه. بسیاری به دنبال PFAS با چرخه کوتاهتر رفتند که از لحاظ ساختاری بسیار نزدیک به مواد از رده خارج قبلی بودند اما تعداد اتمهای کربنشان کمتر بود مانند Gen X که به وسیله Du Pont تولید شد.
متاسفانه، این جابهجایی PFAS که کماکان بر پایه پیوندهای بینهایت پایدار کربن- فلورین انجام شده است نیز کماکان همان تاثیر مخرب بر طبیعت را داراست. با وجود اینکه در دادهها میزان سمیت کمتری گزارش شده است اما آنها کماکان منبع آسیب به کلیه و ریه هستند و آزمایشات بر روی حیوانات نیز هنوز عامل چندین نوع سرطان را نشان میدهد. جایگزینی PFAS با زنجیره طولانی با نوع زنجیره کوتاه آن به نظر نوعی جانشینی تاسفآور است: ماد شیمیایی جایگزین شده احتمالا همان نگرانیهای سلامتی را دارند یا شاید اندکی از نمونه اصلی بهتر هستند.
PFAS با زنجیره کوتاه هنوز توسط FDA برای استفاده از بستهبندیهای در تماس با موادغذایی مورد تایید هستند. این یک مشکل دیگر است چراکه این ماده میتواند از بستهبندی به درون غذا مهاجرت کند، همچنین کماکان پس از پایان چرخه زندگی بستهبندی، در طبیعت باقی میماند. PFAS همچنین در شیرابه زبالهها و بیوسولیدهای آبهای ضایعاتی (فاضلاب) نیز ردیابی شده است. در حقیقت PFAS زنجیره کوتاهی که در بازار هستند امروزه بیشتر از نمونههای زنجیره بلند جایگزین شده دارای تحرک میباشند. از آنجایی که تمام PFASها حتی نمونههای زنجیره کوتاه، بسیار پایدار و بادوام هستند، استفاده بیشتر از آنها، ماندگاریشان در طبیعت را بیشتر میکند. علت دیگری که در گام نخست باید ما را به فکر عدم استفاده از آنها بیاندازد.
به طور فزایندهای، گروههای مدافع عام، قانونگذاران و عامه مردم، به این نتیجه میرسند که جایگزینی راه چاره نیست. ایالت واشینگتن، نخستین بخش در امریکاست که به تازگی استفاده از PFAS را در بستهبندیهای پایه فیبر مواد غذایی ممنوع کرده است. این ممنوعیت از ابتدای سال 20۲2 اعمال خواهد شد. تا آن زمان مواد جایگزین باید معرفی شده باشند.
Malene Teller، مدیر کنترل کیفیت Coop Denmark، بزرگترین خردهفروشی در دانمارک، به خاطر وجود شواهدی مبنی بر خطرناک بودن PFAS، تصمیم گرفت تا این ماده را از تمام لیبلهای اختصاصی خود حذف کند. در آن زمان امکان یافتن پاکتهای پاپکورن مایکروویوی بدون PFAS نبود، به همین خاطر در 2015 عملا فروش این محصول ممنوع شد تا جایگزین ایمن آن پیدا شود. در کمتر از شش ماه پاکتهای بدون PFAS دوباره به قفسه فروشگاهها بازگشتند و فروش به گونهای شد که حتی دوران خلا را نیز پر کرد.
جایگزینهای مطمئن موجود هستند و اکنون زمان اقدام عملی شرکتهاست. آنها باید دقت کنند که در بستهبندیهایشان چه نوع مواد خطرناک وجود دارد. این مورد علاوه بر سلامت انسانها، چرخه محیط زیست را نیز با خطرات جدی مواجه میکنند.