همیشه به مردم گفته می‌شود که هیچگاه از روی جلد یک کتاب راجع به محتویاتش قضاوت نکنید اما متخصصین بسته‌بندی و تولیدکنندگان و خرده‌فروشان هرگونه کالایی که درون لباس بسته‌بندی به فروش می‌رسد، از خریداران می‌خواهند که این گفته و سنت را نادیده بگیرند. بازرگانان امیدوارند که مصرف‌کنندگان نه‌تنها محصولاتشان را از روی بسته‌بندی‌شان قضاوت کنند، کاری می‌کنند که بسته‌بندی‌ها بتوانند عامل تاثیری مهم بر خریدار باشند چراکه در تصمیم‌گیری‌ها نقشی اساسی دارند.
بسته‌بندی هدف‌های زیادی را برآورده می‌کند که بسیار دورتر از نقش اساسی آن یعنی پوشش و دربرگیری محصول هستند. در ابتدایی‌ترین نقش، بسته‌بندی وظیفه محافظت از یکپارچگی و صحت محصول را برعهده دارد. بسته‌بندی محصول را از عوامل بیرونی، آسیب‌های در حین حمل و لجستیک حفظ می‌کند. در محصولات غذایی، طول عمر را افزایش می‌دهد و غذا را ایمن از آلودگی‌ها و سایر نگرانی‌های مشابه نگه می‌دارد. بسته‌بندی می‌تواند اطلاعات ارزشمند محصول را درخصوص محتویات و اطلاعات غذایی و حتی دستور مصرف، به مصرف‌کننده منتقل کند.
علاوه بر این بسته‌بندی می‌تواند راحتی را برای مصرف‌کننده به ارمغان بیاورد. مصرف‌کنندگان امروزی همیشه به دنبال آن است که به هر روشی زمان خرید را کم کند یا این‌که محصول را در حال حرکت مصرف کند. یک بسته‌بندی صحیح و کامل می‌تواند شکل دیگری از راحتی را برای مصرف‌کننده فراهم کند و آن هم آسانی در باز کردن و استفاده مجدد محصولات است.
نتایج تحقیقی سالانه با نام Power of Meat که توسط Food Marketing Institute و North American Meat Institate انجام شد نشان داد که خلاقیت در بسته‌بندی برای مصرف‌کننده جذاب است، به خصوص وقتی که آن‌ها روبه‌روی یخچال محصولات گوشتی ایستاده‌اند. هنگامی که صحبت از بسته‌بندی‌هایی می‌شود که به طور ویژه در بخش گوشت به کار برده می‌شوند، خصوصیاتی همچون ضدچکه، آماده فریزر، قابل سیل مجدد، دوستدار محیط‌زیست، از پیش اندازه‌گیری شده یا بسته‌بندی‌هایی که ضایعات غذایی را کاهش می‌دهند، برای مصرف‌کنندگان اولویت بیشتری پیدا می‌کنند.
– 98درصد از سوال‌شوندگان گفتند که بسیار یا تا حد زیادی علاقه‌مند به بسته‌بندی‌های ضدچکه هستند.
– 76 درصد به بسته‌بندی‌های آماده فریزر علاقه‌مند بودند.
– 72درصد محصولاتی را دوست داشتند که در بسته‌بندی‌های قابل سیل‌بندی مجدد عرضه شده بودند.
علاوه بر مزیت‌های کاربردی برای خرده‌فروشان، فروش ممکن است تحت تاثیر آموزش خریداران در مورد مزایای برخی از بسته‌بندی‌ها همچون برگ برنده کار کند.
تاثیر بسته‌بندی
البته نقش بسته‌بندی در ظاهر محصول نمی‌تواند نادیده گرفته شود. چاپ‌های رنگی، لیبل‌زنی و طراحی باید ظاهر بیرونی بسته را از لحاظ تجاری بهبود بخشد.
با چنین رقابتی بر روی قفسه‌ها، بسته‌بندی محصول می‌تواند مهره تاثیرگذاری مهم در تصمیم خرید باشد.
پروفسور John Stanton، استاد بازاریابی محصولات غذایی در دانشگاه سن‌خوزه می‌گوید: «بسته‌بندی، چنانچه درست و صحیح باشد، می‌تواند یکی از تاثیرگذارترین راه‌ها برای خلق و تقویت کیفیت برند و آگاهی از حضور برند باشد. باید آن رابه‌عنوان یک ابزار مارکتینگ به حساب آورد نه فقط چیزی که از محصول محافظت می‌کند.» وی می‌افزاید: «شما محصول را بر روی قفسه فروشگاه می‌بینید؛ شما بسته را هر زمان که درب یخچال را باز می‌کنید می‌بینید؛ شما بسته را در هنگام استفاده نیز می‌بینید. هنگامی که مصرف‌کننده به منزل دیگری می‌رود و بسته را بر روی یک میز در آنجا می‌بیند نیز تاثیر خود را خواهد گذاشت. تا هنگامی که به سطل آشغال برود مدام در حکم یک یادآوری‌کننده عمل می‌کند، همانند پیام بازرگانی که به مدت 30ثانیه از این گوش وارد و از دیگری خارج می‌شود.»
با این‌که مصرف‌کنندگان به خاطر خود محصول به خرید می‌روند، اما بسته‌بندی نقشی چنان حیاتی در تصمیم برای خرید دارد که عمده وقت تولیدکنندگان و طراحان را برای ارتقا پیشانی یک محصول جدید به خود اختصاص می‌دهد. بسیاری از تولیدکنندگان دوره‌های تحقیق دانشگاهی را به‌عنوان مشاور در حین مرحله ارتقا محصول می‌گذرانند.
دانشگاه Clemson یکی از دانشگاه‌هایی در امریکا است که برنامه‌های طراحی بسته‌بندی و علم بسته‌بندی را تدوین می‌کند. مدرسه با صدها تولیدکننده امریکایی بر روی برنامه‌هایی همچون مشاوره طراحی بسته‌بندی، آزمایش توزیع و سیستم‌های آنالیز کار می‌کند.
Andrew Hurley، پروفسور در بخش دپارتمان غذایی و بسته‌بندی این دانشگاه چنین می‌گوید: «چیزی که ما از مطالعه بسته‌بندی، توجه مصرف‌کننده و رفتار او نسبت به بسته‌بندی می‌آموزیم این است که این یک روند جهانی نیست بلکه یک بازی ریاضی است. هنگامی که شما استایل بسته‌بندی را طراحی می‌کنید که از سایرین در آن بخش متفاوت است و راهی پیدا می‌کنید که می‌توانید محصولتان را متفاوت از سایرین تعریف کنید، آنگاه است که توانسته‌اید توجهات را به خود جلب کنید.»
وی می‌افزاید: «می‌خواهم بگویم که اغلب فروشگاه‌های خواروبارفروشی نادیده و کشف نشده‌اند. دیده نشدن یعنی نفروختن. پس هر چه خود را بیشتر در بخش مربوط به خودتان متمایز کنید، موفقیت بیشتری خواهید داشت! این موفقیت در پایان مساوی با فروش خواهد بود.
بسته‌بندی با مصرف‌کنندگان صحبت می‌کند هنگامی که آن‌ها روبه‌روی قفسه ایستاده‌اند و از میان گزینه‌های مختلف در حال انتخاب هستند. بسته شما می‌تواند فرق بین خریدن یا نخریدن را مشخص کند.
در جستجوی موفقیت
شرکت‌های بسته‌بندی، محصولاتی که مشتریان می‌خرند و مصرف می‌کنند را ارتقا نمی‌دهند بلکه آن‌ها نقشی مهم در فرآیند توزیع محصول دارند. از آنجایی که بسیاری از مصرف‌کنندگان بسته‌بندی را به‌عنوان بخش پایانی تولید می‌شناسند، سایرین نیز به زودی از مزیت‌های کار با تامین‌کنندگان تجهیزات بسته‌بندی مطلع خواهند شد.
MULTIVAC از شرکت‌های پیشرو در زمینه تولید دستگاه‌های بسته‌بندی است. این شرکت برای پاسخگویی به نیازهای مشتریان، تمام جنبه‌های تولید را به دقت تحت نظر می‌گیرد تا بتواند بهترین ماشین را تولید کند. مواردی همچون تخمین طول عمر محصول، محافظت مکانیکی، جذابیت در بازار، بستن و باز کردن درب، هزینه‌ها و… از مواردی هستند که در بحث طراحی مورد نظر گرفته می‌شوند. برای داشتن سیستم بسته‌بندی جدید، شرکت به‌طور دقیق موضوعات زیر را دنبال می‌کند:
– محصول چگونه باید درون بسته پر شود.
– نیازهای بسته‌بندی در حوزه مواداولیه و سازگاری تجهیزات
– نیازهای کاربردی بسته
– الزامات لیبل‌زنی بالا و پایین بسته
– الزامات چاپ مستقیم برای درج اطلاعات
– کنترل وزن و نیز اجسام احتمالی خارجی
– رابطه با جریان پایین‌دستی و بالادستی تجهیزات شامل تسمه نقاله تغذیه، بازرسی تصویری، گذاشتن خودکار درون جعبه، دربندی جعبه، لیبل‌زنی جعبه، سیستم‌های حمل مواداولیه، پالت‌بندی و لفاف‌پیچی پالت.
Cem Yildrim مدیر ارتقا تولید و بازاریابی شرکت چنین می‌گوید: «هنگامی که در حال بررسی پروژه Tray sealing هستیم، این سوال پیش می‌آید که آیا سینی‌ها پر شده از محصول به بخش traysealer وارد می‌شود یا باید در یک خط بسته‌بندی اولیه پر شده باشند. اندازه و شکل سینی و این‌که چگونه حمل می‌شود نیز باید در نظر گرفته شود. حداکثر توان عملیاتی نیز محاسبه می‌شود حتی جریان سینی‌ها به بخش سیلر و نیز تغذیه دستگاه.» این یک نمونه از محاسبات برای تولید تجهیزات برای بسته‌بندی بود.
موانع و چالش‌ها
محدودیت فضا و بودجه، دو چالش اصلی در هنگام طراحی سیستم‌های بسته‌بندی هستند. Yildrim می‌گوید: «چیزی که بسیار مهم است توجه به این نکته است که جریان محصول و بسته، همزمان با فضا و اپراتورهای خبره و ماهر و پرسنل متعهد باید در نظ گرفته شوند. در هنگام اتوماسیون خطوط بسته‌بندی اولیه و ثانویه، کیفیت مواد مصرفی از نکات مهم است. هزینه مواد برای خطوط خودکار ممکن است کمی بالاتر باشد.
سایر چالش‌های بسته‌بندی می‌تواند از طرف محصولاتی باشد که بسته‌بندی می‌شوند. محصولات مختلف می‌توانند واکنش‌‌های متفاوتی نسبت به تاثیر وکیوم داشته باشند. هنگامی که فشار کاهش پیدا می‌کند، محصولات نمدار می‌توانند بترکند یا پاشش کنند و باعث آلودگی فلنج‌های سیل دستگاه شوند. دمای محصول و رطوبت محتویات نقشی مهم در واکنش به عملیات وکیوم دارند. عامل پنهان دیگر گیر افتادن هوا درون محصول است. یک محصول با هوای درونش رابطه مستقیمی با توانایی وکیوم کامل و یا اکسیژن باقی‌مانده درونش دارد.
محصولات خشک نیز مشکلات خاص خود را دارند. پودرها و جامدات بسیار سبک می‌توانند با وزش باد در هوا جریان پیدا کنند هنگامی که از یک بسته ترموفرم یا سینی از پیش‌شکل گرفته تخلیه می‌شوند. تزریق گاز نیز می‌تواند پودرها و جامدات سبک را به هوا بلند کند. همه چیز باید در طراحی یک سیستم بسته‌بندی مورد ارزیابی قرار گیرد.
مشاهده همان واقعیت است. بسته‌بندی خوب نشانگر یک محصول خوب است اما بسته‌بندی فوق‌العاده به معنای یک محصول فوق‌العاده خواهد بود.