علیرضا سوخته سرایی: دانشجو دکتری مهندسی خمیر و کاغذ دانشگاه تهران
حمید شریعتی: دانشجوی کارشناسی صنعت چاپ دانشگاه علمی- کاربردی
الهام نوروزی: دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی علوم و صنایع چوب و کاغذ دانشگاه تربیت مدرس
چكيده
صنایع چاپ و بستهبندی از جمله صنایعی محسوب میشوند که در هر سه فاز جامد، مایع و گاز، آلاینده های بسیار خطرناکی ایجاد میکنند. حضور الکل ها، مرکبها و پاککننده ها در حجم وسیع، می تواند طیف وسیعی از آلاینده های صنعتی را به دنبال داشته باشد. از جمله معایب رایج صنایع مذکور، مشکلات تنفسی، ریوی، خستگی، سرگیجه، ضعف، رفتار نامتعادل، نقصان حافظه، بی‌خوابی، کم‌اشتهایی و اختلال سامانه بینایی، شنوایی و ابتلا به سرطان بوده است. در بین آلاینده ها، متیل اتیل کلرها[4]، دی کلرومتانها[5]، اتیل گلیکولها[6] و فنولها[7] از سمیت بیشتری برخوردارند. در این تحقیق، مشکلات زیست محیطی صنایع چاپ و بسته بندی مورد بررسی قرار گرفته است.
واژه هاي كليدي
صنایع چاپ، مرکب، آب دارو و پاک کننده و ترکیبهای آلی فرار.
1- مقدمه
با افزایش آگاهی مردم، تقاضای محصولات دوستدار محیط زیست روز به روز در حال افزایش است. به گونه‌ای که تولیدکنندگان به کارگیری روش‌های نوین به منظور کاهش میزان آلایندگی را برگ برنده خود در جذب بازار می‌دانند. در این میان، فعالان عرصه چاپ و بستهبندی با تلاش برای دریافت گواهینامه‌های زیست محیطی مختلف و به کارگیری متخصصان در بخش مدیریت محیط زیست وارد رقابت فشرده ای با یکدیگر شده اند]1[. امروزه در تمامی کشورها به منظور حفظ محیط زیست و ارتقا سطح سلامت کارکنان، قوانین و استانداردهایی اتخاذ کرهاند؛ که این استانداردها تأثیر بسیار زیادی بر تمامی صنایع داشتهاند. از آنجایی که صنعت چاپ به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان گازهای سمّی، ذرّات گرد و غبار و ایجاد سر و صدا می باشد؛میتوان گفت وجود استانداردهای بین المللی و تنظیم ضوابط خاص، جهت کنترل آلاینده ها و حفظ سلامت کاربر دستگاه ها در مراکز چاپ مورد نیاز میباشد. در ادامه به مشکلات زیست محیطی پیش روی صنایع چاپ و بسته بندی پرداخته شده است]4[.
صنایع چاپ و بسته بندی از جمله صنایعی محسوب می شوند که در هر سه فاز جامد، مایع و گاز موجب ایجاد آلاینده های بسیار خطرناک میشوند. این موضوع مشکلاتی برای سیستم بازیابی و بازیافت مواد مذکور پدید می آورد. بررسی اطّلاعات به دست آمده از داده‌های موجود پیرامون میزان تولید گازهای سمّی توسط صنعت چاپ در آلمان با تولید سالیانه 000/70 تن گاز سمی و ارسالش به طبیعت، آن را در میان آلوده‌کننده‌ترین صنایع این کشور قرار داده است]5[. همچنین در صنعت چاپ علاوه بر انتشار گازهای سمّی(ترکیبهای آلی فعال[8]) موارد دیگری از قبیل آلودگی صوتی ناشی از چرخش موتورها، چرخ‌دنده‌ها و حرکت بخش‌های متحرک در ماشین‌های چاپ، بخار مرکب، گرد و غبار تولید شده حاصل از کاغذ و پودرها و گاز اُزن نیز به عنوان منابع آلودگی مد نظر قرار گرفتند. در زیر آلاینده ای مختلف صنایع چاپ و بسته بندی مورد بررسی قرار خواهد گرفت]8[.
8– VOC(Volatile organic compound)